Ευθ. Ζιγγιρίδης: Οι διαχρονικές παθογένειες της δημόσιας διοίκησης εμποδίζουν την ανάπτυξη της οικονομίας

Ευθ. Ζιγγιρίδης: Οι διαχρονικές παθογένειες της δημόσιας διοίκησης εμποδίζουν την ανάπτυξη της οικονομίας

Οι δομικές ανεπάρκειες του δημοσίου τομέα

(εφεξής δημόσιο) είναι άρρηκτα  συνδεδεμένες με τις ευρύτερες αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας. Ως εκ τούτου, η μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης ήταν πάντοτε αναπόσπαστο τμήμα της προσπάθειας της χώρας να εξέλθει από την κρίση. Ειδικότερα, η δημόσια διοίκηση στην Ελλάδα είναι διαχρονικά υπέρμετρα και άνισα στελεχωμένη, ενώ χαρακτηρίζεται από:

Πολυνομία και Πολύχρονες Δικαστικές Διαδικασίες

Στην Ελλάδα η οικονομική δραστηριότητα επηρεάζεται σημαντικά  από τις αδυναμίες του δικαστικού συστήματος, το οποίο αποτέλεσε ένα δομικό εμπόδιο για την ιδιωτική πρωτοβουλία, τις άμεσες ξένες επενδύσεις, την επιχειρηματικότητα, την ανταγωνιστικότητα, τις εξαγωγές και τη βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών. Συγκεκριμένα, το δικαστικό σύστημα χαρακτηριζόταν -και σε σημαντικό βαθμό συνεχίζει να χαρακτηρίζεται- από:
(α) Μη αποτελεσματική δικαστική διαδικασία, που αποτυπώνεται στο πλήθος ανεκτέλεστων, εκκρεμών ή ανεπίλυτων υποθέσεων
(β) Φορμαλισμό και ακαμψία ως προς τη δικαστική διαδικασία, που δεν επιτρέπουν την εναρμόνιση των διαδικασιών και των οργανωτικών δομών με τις ανάγκες που προκύπτουν από τη λειτουργία μιας σύγχρονης δημόσιας διοίκησης και οικονομίας της αγοράς.
(γ) Υποεπένδυση, καθώς σχεδόν όλες οι δαπάνες για τον δικαστικό τομέα κατευθύνονται στους μισθούς,
(δ) Σημαντική αδυναμία αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών

Αρμοδιότητες

Οι χιλιάδες λεπτομερείς αρμοδιότητες των ελληνικών υπουργείων και τα προβλήματα που δημιουργούνται από αυτές, αναφέρονται, συχνά, ανεκδοτολογικώς. Χιλιάδες αρμοδιότητες, ατάκτως ερριμμένες, δημιουργούν έναν ετερόκλητο καμβά, που επιβαρύνει  την ήδη παραπαίουσα δημόσια διοίκηση στους λαβυρίνθους της γραφειοκρατίας, σε νομικά τερτίπια  που επιτρέπουν την περιχαράκωσή της, σε βάρος της αποτελεσματικότητας, της χρηστής διοίκησης και της οικονομικότητας.

Διοικητικές Διεργασίες
Εξ ίσου μεγάλο πρόβλημα με την πολυνομία είναι η δαιδαλώδης και τεράστια γραφειοκρατία που οι δεκάδες χιλιάδες αρμοδιότητες και το γενικότερο ρυθμιστικό πλαίσιο δημιουργεί. Η είδηση ότι η ελληνική γραφειοκρατία απαιτεί για τη διατήρησή της 14 δισεκατομμύρια ευρώ  (υπό την έννοια των επιβαρύνσεων που προκαλεί στην οικονομία και την κοινωνία) φάνηκε να μη συγκινεί κανέναν ιδιαίτερα από τους εκάστοτε κυβερνώντες

Δομές
Οι χιλιάδες αρμοδιότητες και οι ατελεύτητες διαδικασίες απαιτούν εξίσου πολλές και δαιδαλώδεις δομές για την άσκησή τους. Μετά από έρευνες έχουν καταγραφεί  μόνο στα 15 Υπουργεία 149 Γενικές Διευθύνσεις, 886 Διευθύνσεις και 3.720 Τμήματα. Περαιτέρω παρατηρείται, διαχρονικά, μικρό εύρος εποπτείας και επικαλύψεις μεταξύ (τόσο οριζόντιων όσο και κάθετων) δομών.

Υποδομές
Η διασπορά, η μη διασύνδεση, τα «σιλό» δεν απαντώνται μόνο στις αρμοδιότητες και τις δομές αλλά εκτείνονται και στις υποδομές. Η έρευνα έδειξε  ότι το δημόσιο διαθέτει  263 μισθωμένα, 271 ιδιόκτητα και 70 παραχωρημένα κτίρια τα οποία, στην πλειονότητά τους, παραβιάζουν βασικές αρχές χωροταξίας, ασφάλειας και ποιότητας εργασίας. Εννοείται ότι, οι τεχνολογίες της πληροφορικής και των επικοινωνιών δεν μπορούν να προσφέρουν πολλά με μια τέτοια κτιριακή υποδομή. Μπορούν, όμως, να διασφαλίσουν το εύκολο κέρδος στους μεταπράτες της τεχνολογίας, αφού ο εξοπλισμός των υπηρεσιών με «σιδερικά» φέρνει εύκολο και άκοπο κέρδος.

Ανθρώπινο δυναμικό
Οι εκατοντάδες χιλιάδες υπάλληλοι με τις πολυποίκιλες σχέσεις εργασίας με το Δημόσιο είναι ένα ακόμη σύμπτωμα του ανορθολογικού και πελατειακού δημοσίου τομέα. Είναι γνωστό  τι αποτέλεσε στρατηγική επιλογή όλων των κυβερνήσεων από τη δεκαετία του ’80 και μετά, η συστηματική αποικιοποίηση του Δημοσίου με πάσης φύσεως ανθρώπους, εκ των οποίων ελάχιστοι πληρούσαν τις προϋποθέσεις του δημοσίου λειτουργού. Το προσωπικό του δημοσίου τομέα το οποίο, κατά τη δεκαετία του ’80, διπλασιάσθηκε σε σχέση με τον, επί προηγούμενης τριακονταετίας (1950-1980), πληθυσμό (περί τις 230.000), επαναδιπλασιάσθηκε κατά την επόμενη εικοσαετία.  Ως αποτέλεσμα αυτών των πληθωριστικών πιέσεων, ο πληθυσμός του Δημοσίου άγγιξε τις 800.000

Προυπολογισμός
Ένα διοικητικό σύστημα με τα προηγούμενα χαρακτηριστικά δεν θα μπορεί να χρηματοδοτηθεί παρά μόνο μέσα από έναν προϋπολογισμό ο οποίος παρουσιάζει ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά με τα υπόλοιπα μέρη του: Μεγάλη διασπορά κωδικών, μη σύνδεσή τους με συγκεκριμένα αποτελέσματα (αφού, κι αυτά με τη σειρά τους είναι αδύνατον να υπολογιστούν λόγω της μεγάλης κατάτμησης των δομών και των πολύμορφων σχέσεων εργασίας που δεν επιτρέπουν ομαδοποιήσεις ούτε συγκρίσεις), αδυναμία εποπτικού ρόλου του Υπουργείου Οικονομικών.
Αυτέ οι παθογένειες ταλαιπωρούν το Ελληνικό Κράτος πολλές δεκαετίες. Η παρούσα Κυβέρνηση δεν εχει ακουμπήσει κανένα από αυτά τα μείζονα προβλήματα στην δημόσια διοίκηση. Αντιθέτως διογκώνει το μέγεθος της Δημόσιας Διοίκησης  δημιουργώντας μεγαλύτερα ελλείμματα για το μέλλον. Εάν τα προβλήματα της Δημόσιας Διοίκησης δεν λυθούν και σε συνδυασμό με άλλες μεταρρυθμίσεις φορολογικού και ασφαλιστικού τομέα τότε οι επενδύσεις θα μένουν μακριά από την Ελλάδα και η οικονομία δεν θα μπορέσει να ανακάμψει για τα επόμενα πολλά έτη.

Ευθύμιος Ζιγγιρίδης BEng MSc AMIEE MILT
Σύμβουλος Στρατηγικών Επενδύσεων